سی شب ، سی حدیث

حدیث شب هشتم

---

عَنْ الامام عَلِيٍّ - عَلَيْهِ السَّلام - قالَ: أفْضَلُ الْجِهادِ الصَّوْمُ فِي الْحَرِّ.

«سفينة البحار، ماده صوم»

امام علي - عليه السلام - فرمود: برترين جهاد، روزه داري در تابستان است.

سی شب ، سی حدیث

 حدیث شب هفتم

---

عَنِ الامام الْمُجْتَبي - عَلَيْهِ السَّلام - قالَ: سَئَلَ عالِمٌ يَهُودِيُّ عَنِ النَّبِيِّ - صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِه - : لِأيِّ شَيْءٍ فَرَضَ اللهُ الصَّوْمَ عَلي اُمَّتِكَ بِالنَّهارِ ثَلاثِينَ يَوماً؟ وَ فَرَضَ اللهُ عَلي الْاُمَمِ أكْثَرُ مِنْ ذلكَ؟ فَقالَ النَّبِيِّ - صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِه - : إنَّ آدَمَ لَمَّا أكَلَ مِنَ الشَّجَرَةِ بَقِيَ ... .

«روضة المتقين، ج 3، ص 244»

امام حسن - عليه السلام - فرمود: جمعي از يهوديان به محضر پيامبر - صلي الله عليه و آله - حاضر شدند و عالم آنان پرسيد: چرا خداوند متعال روزه سي روزه را براي امت شما واجب ساخت؟ و حال آن كه بر ديگر امم بيشتر از اين مقدار واجب بود؟ پيامبر اكرم - صلي الله عليه و آله - فرمود: حضرت آدم - عليه السلام -، وقتي كه از «ميوه ممنوع» تناول نمود، در شكم وي سي روز باقي ماند و بر اين اساس خداوند بر ذريّه او سي روز روزه داري را واجب گرداند و غذائي را كه در شب تجويز شده است نوعي تفضُّل است و براي خود حضرت آدم نيز سي روز روزه واجب بوده است، پس خداوند اين سي روز را براي امّت من نيز مقرر داشته است. هنگامي كه سخن پيامبر به اين جا رسيد، اين آيه را تلاوت كرد: «... كما كتب علي الذين من قبلكم لعلكم تتقون أياماً معدودات» و سپس آن عالم يهودي سخنان پيامبر را تصديق كرد. و افزود: پاداش روزه اين ماه چيست؟ پيامبر - صلي الله عليه و آله - فرمود: هيچ مؤمني نيست كه اين ماه را به خاطر خدا روزه بدارد جز آن كه خداوند، هفت چيز به وي عطا نمايد: 1. «حرام» را از بدن وي، دور سازد، 2. او را به رحمت خويش نزديك سازد، 3. دشواري هاي هنگام موت را بر او آسان گرداند، 4. روزه را مايه امان از گرسنگي و تشنگي قيامت وي قرار دهد، 5. برائت از آتش را به او عطا كند، 6. از غذاهاي بهشت، نصيب وي كند ... . ، پس يهودي سخنان او را تصديق كرده گفت: راست گفتي اي محمد.

 

دم دم سحری یک سنت قدیمی بوشهر در ماه رمضان

 

اجرای مراسم دم دم سحری در سالهای گذشته در بوشهر
در قدیم امکانات پیشرفته ای مثل ساعت زنگ دار، رادیو، تلویزیون نبوده که در سحرهای ماه مبارک رمضان، مردم با صدای آن بیدار شوند. به همین دلیل از همان ایام، رسمی بوده به نام دُم دُم سحری که مردم با صدای آن در وقت سحر بیدار می شدند. واژه ی دُم دُم سحری در اصل دَم سحری بوده یعنی دَم سحر یا وقت سحر یا نزدیک به سحر. و اینکه چرا به ضم اوّل خوانده می شود دو دلیل دارد: ‏
‏1. در گویش بوشهری واژه های بسیاری به ضم اول خوانده می شود. مثلاً به «من» مو یا مُ گفته می شود و   واژه های بسیاری دیگر
2. صدایی که از دمام تولید می شود صدای «دُم» می دهد یعنی از هر کسی سوال شود که دمام چه صدایی می دهد؟ پاسخ می دهد «دُم دُم». و به دلایل فوق دَم سحری، در گویش بوشهری «دُم دُم» سحری جا افتاده و اینچنین تلفظ می شود.
افرادی که دم دم سحری اجرا می کرده اند، معمولاً سه تا چهار نفر بوده اند که به صورت گروهی اشعاری در وصف ماه رمضان می خواندند. در قدیم با آواز دم دم سحری سازی زده نمی شده. فقط دعایی خوانده می شده و با تک تک زدن (دق الباب)- چون همه ی دربهای منازل از جنس چوب بوده و دق الباب داشته- مردم را در هنگام سحر بیدار می نمودند و بعدها کم کم ساز دمام به این موسیقی اضافه می شود.
اشعاری که در این نوع موسیقی خوانده می شود بدین صورت می باشد:

 

 

لا اله الا الله       
محمد یا رسول الله
علیاً یا ولی الله

السلام السلام      یا شهر رمضان 
یا شهر صیام           علیک السلام

هذا شهراٌمغفره  یاشهرٌمبروک    علیک السلام

آمنک الله بالله      اَسکنک الله جنه    
رحیم الله لدنهُ          جمیعاً النّار و العذاب

عبادالله ذکرالله  یرحم کم الله      لا اله الا الله

تپت الله عمرک     تپت الله ذکرک                    
یا ایها المومنون        یا ایها المسلمون

و یک شعر دیگری نیز که بیشتر بر سر زبان ها است و فارسی می باشد:

خداوندا تو ستاری   همه خوابند تو بیداری            
 به حق خود که بیداری     همه عالم نگه داری

از قدیمی ها نقل شده که در زمان قدیم در بحرین بین شیعیان و اهل سنت درگیری به وجود می آید و عده ای از شیعیان از آنجا به جاهای دیگر از جمله بوشهر مهاجرت می کنند و در بین مهاجرین طایفه ای بوده به نام   دَم سحری که این طایفه در محله کوتی ساکن می شوند و فردی به نام کربلایی عباس دَم سحری در سحرهای ماه رمضان در کوچه ها راه می افتاد و دعایی می خوانده و با تک تک زدن مردم را در سحر بیدار می نموده و نقل است فردی به نام محمد ابراهیم با آواز دم دم سحری، ساز دمام می نواخته و از آن پس تا کنون ساز دمام در سحرهای ماه رمضان طنین انداز می شود.
در حال حاضر به خاطر زندگی ماشینی و امکانات ساعت زنگدار و ... این رسم کم رنگ شده ولی در بعضی از محله های قدیمی از جمله محله دهدشتی، کوتی، بهبهانی، شنبدی، جبری و بعضی از محله های قدیمی دیگر این رسم را زنده نگه داشته اند. اشعار این نوع موسیقی در شبهای اول و شب آخر ماه رمضان، فرقی ندارد فقط در السلام و الوداع گفتن آن فرق دارد. یعنی در شب های اول خوانده می شود السلام یا شهر رمضان ولی در شب آخر خوانده می شود الوداع یا شهر رمضان یعنی هر السلامی که در اشعار شب اول وجود دارد، شب آخر الوداع خوانده می شود. یعنی با ماه رمضان خداحافظی می شود تا انشاءالله اگرعمری باقی باشد تا ماه رمضان سال آینده انشاءالله. ریتم دمام این نوع موسیقی با دمامی که قبل از مراسم سینه زنی نواخته می شود، فرق دارد و به صورت سه ضربی می باشد و در همان قالب، نوازنده ی دمام باید بداهه کند و بدون اینکه از قالب اصلی ریتم خارج شود، ریتم را خُرد کند.
نقل است که در قدیم سنج نیز در کنار اشعار دم دم سحری نواخته می شده ولی تا آنجایی که ریش سفید های شهر، به یاد دارند، سنج استفاده نمی شده فقط با این نوع موسیقی، دمام نواخته می شده.
نوازندگان این نوع موسیقی، معمولاً از یک ساعت و نیم قبل از اذان صبح، در کوچه ها شروع به نواختن  می کنند. و تا ده- پانزده دقیقه قبل از اذان به کار خود به پایان می دهند. و خوردن سحری نوازندگان، اغلب قبل از نواختن دم دم سحری می باشد و چند دقیقه قبل از اذان صبح که به خانه می رسند، آب یا نوشیدنی     می نوشند تا مبادا در طول روز تشنگی آنها را فرا گیرد.
در روز عید فطر، بعد از نماز عید نوازندگان دم دم سحری، دمام بر دوش، در کوچه ها راه می افتند و با ماه رمضان الوداع می کنند و بر در هر خانه ای، چند لحظه می ایستند و اشعار دم دم سحری می خوانند و به صاحبخانه و اهل منزل، عید مبارک می گویند و صاحب خانه نیز به خاطر تشکر از نوازندگان که یک ماه در سحرگاه، آنها را بیدار نموده اند، به عنوان تبرک یا عیدی، وجه نقد، یا شیرینی و یا آذوقه ای که در منزل دارند، به آنها می دهند .
این نه به خاطر حق الزحمه ی آنان است، بلکه به صورت تبرک می باشد و از قدیم این عیدی دادن مرسوم بوده و هیچ اجباری در آن نیست. و نوازندگان نیز عیدی و آذوقه ای که به دست آورده اند، همیشه برای مصرف خود استفاده نمی کنند و همه ی آنها و یا قسمتی از آنها را به مردم تهیدست و مستحق می دهند.

اجرشون با خدا، مروا شون همه سال
محقق:
محسن حیدریه- احمد شیخ ذاکر   

منبع:

       مرجع بوشهرشناسی           

       http://damam.blogfa.com/post-5.aspx   

 

سی شب سی حدیث

حدیث شب دوم

---

عَنِ النَّبِيِّ - صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِه - قال: يا رَبِّ وَ ما مِيراثُ الصَّوْمِ؟ قالَ: الصَّوْمُ يُورِثُ الْحِكْمَةَ وَ الْحِكْمَةُ تُورِثُ الْمَعْرِفَةَ وَ الْمَعْرِفَةُ تُورِثُ الْيَقِينَ فَاِذا اسْتَيْقَنَ الْعَبْدُ لا يُبالي كَيْف أصْبَحَ بِعُسْرٍ امْ يُسْرٍ.

«ميزان الحكمه، ج5، ص475»

پيامبر اكرم - صلي الله عليه و آله - فرمود: در معراج عرض كردم: پرودگارا ميراث (و ثمره) روزه داري چيست؟ ندا رسيد: روزه باعث پيدايش «حكمت» در انسان است و «حكمت» نيز مايه پيدايش معرفت است و «معرفت» نيز عامل حصول «يقين» در جان آدمي است و آنگاه كه بنده‌اي به «يقين» برسد باكي ندارد كه چگونه زندگي وي مي گذرد، در سختي يا در راحتي.

 

خطبه حضرت علی(ع) در نخستین روز ماه رمضان

حضرت علی(ع) در اولین روز ماه رمضان در مسجد کوفه ضمن ایراد خطبه‌ای زیبا در وصف ماه مبارک رمضان، به پیش‌بینی پیامبر اعظم(ص) درباره شهادت خویش در این ماه اشاره کرد.

خطبه امام به این شرح است:

ای مردم! این ماه، ماهی است که خداوند، آن را بر ماه‏های دیگر برتری داده است، مانند برتری ما اهل‏بیت بر دیگر مردم. و آن، ماهی است که درهای آسمان و درهای رحمت، در آن گشوده می‏شوند و درهای آتش در آن بسته می‏گردند. و ماهی است که در آن ندا شنیده می‏شود و دعا مستجاب می‏گردد و گریه مورد ترحّم قرار می‏گیرد.

ماهی است که در آن، شبی وجود دارد که فرشتگان از آسمان فرود آمده، بر مردان و زنان روزه‏دار، به اذن پروردگارشان تا طلوع سپیده سلام می‏دهند و آن شب، «شب قدر» است. دو هزار سال پیش از آن که آدم علیه‏السلام آفریده شود، ولایت من در آن شب، مقدّر شد. روزه گرفتن آن، برتر از روزه‏داری هزار ماه است و عمل در آن، برتر از عمل در هزار ماه است.

ای مردم! خورشید ماه رمضان بر مردان و زنان روزه‏دار، با رحمت می‏تابد و ماه آن با رحمت بر آنان نورافشانی می‏کند و هیچ روز و شبی از این ماه نیست، مگر آن که پروردگار متعال، بر سر این امّت، نیکی می‏افشاند. پس هر کس از ریزش نعمت الهی ذرّه‏ای بهره‏مند گردد، در روز دیدارش با خدا، نزد خداوند، گرامی خواهد بود و هیچ بنده‏ای نزد خدا گرامی نگردد، مگر آن که خداوند، بهشت را جایگاه او قرار می‏دهد.

بندگان خدا! این ماه شما، همچون دیگر ماه‏ها نیست. روزهایش برترین روزهاست و شب‏هایش برترین شب‏ها و ساعاتش برترین ساعات است. آن، ماهی است که شیطان‏ها در آن در بند و زندانی‏اند؛ ماهی که خداوند در آن، روزی‏ها و اجل‏ها را می‏افزاید و میهمانان خانه‏اش را می‏نویسد؛ ماهی که اهل ایمان با آمرزش و رضای الهی، با شادی و نعمت‏های الهی، و با خشنودی فرمانروای دادگر و توانا، پذیرفته می‏شوند.

ای روزه‏دار! در کار خویش نیک بنگر، که در این ماه، میهمان پروردگار خویش هستی . بنگر که در شب و روزت چگونه‏ای و چگونه اعضای خود را از نافرمانی خدا حفظ می‏کنی. بنگر تا مبادا شب در خواب باشی و روز در غفلت؛ پس این ماه بر تو بگذرد و بار گناهت همچنان بر دوشت مانده باشد؛ پس آنگاه که روزه‏داران پاداش‏های خود را می‏گیرند، تو از زیانکاران باشی و آنگاه که به کرامت فرمانروای خویش نایل می‏شوند، از محرومان گردی و آنگاه که به همسایگی با پروردگارشان سعادتمند می‏شوند، تو از طردشدگان باشی!

ای روزه‏دار! اگر از درگاه صاحبت رانده شوی، به کدام درگاه روی خواهی آورد؟ و اگر پروردگارت محروم سازد، کیست که روزی‏ات دهد؟ و اگر تو را خوار شمرد، کیست که اکرامت کند؟ و اگر ذلیلت ساخت، کیست که عزّتت بخشد؟ و اگر تو را واگذاشت، کیست که یاری‏ات کند؟ و اگر تو را در جمع بندگانش نپذیرفت، بندگی‏ات را به آستان چه کس خواهی برد؟ و اگر از خطایت در نگذشت، برای آمرزش گناهانت به که امید خواهی بست؟ و اگر حقّ خویش را از تو طلبید، حجّت تو چه خواهد بود؟

ای روزه‏دار! در شب و روزت با تلاوت کتاب خدا، به او تقرّب بجوی، که همانا کتاب خدا، شفیعی است که روز قیامت، شفاعتش برای قرآن‏خوانان پذیرفته است و با خواندن آیات آن، از درجه‏های بهشت بالا می‏روند.

مژده ای روزه‏دار! تو در ماهی هستی که روزه‏داریت در آن، واجب، نَفَس کشیدنت در آن، تسبیح، خُفتنت در آن، عبادت، طاعتت در آن، پذیرفته، گناهانت در آن، آمرزیده، صداهایت در آن، شنیده ‏شده، و مناجات در آن، مورد ترحّم است. از حبیبم پیامبر خدا شنیدم که می‏فرمود:

خداوند متعال را در هنگام افطار هر شب ماه رمضان، آزادشدگانی از آتش است که شمار آنان را کسی جز خداوند نمی‏داند. شمار آنان، نزد او در علم غیب است. پس چون آخرین شب این ماه شود، خداوند به شمار همه کسانی که در تمام این ماه آزاد کرده، آزاد خواهد نمود.

مردی از قبیله هَمْدان برخاست و گفت: ای امیر مؤمنان! از آنچه حبیب تو درباره ماه رمضان فرمود، بیشتر بگو.

 فرمود: باشد! شنیدم که برادر و پسر عمویم، پیامبر خدا، می‏فرمود: «هر کس ماه رمضان را روزه بدارد و خود را در این ماه از حرام‏ها نگه دارد، وارد بهشت می‏شود.»

آن مرد همدانی گفت: ای امیر مؤمنان! از آنچه برادر و پسر عمویت درباره ماه رمضان فرمود، بیشتر بگو.

فرمود: باشد! شنیدم که دوستم پیامبر خدا می‏فرمود: «هر کس از روی ایمان و به خاطر اجر الهی، [ماه] رمضان را روزه بدارد، وارد بهشت می‏شود.»

مرد همدانی گفت: ای امیر مؤمنان! از آنچه دوستت درباره این ماه فرمود، بیشتر بگو.

فرمود: باشد! شنیدم که سَرور اوّلین و آخرین، پیامبر خدا می‏فرمود: «هر کس [ماه] رمضان را روزه بدارد و در شب‏های آن حرام نخورد، وارد بهشت می‏شود.»

مرد همدانی گفت: ای امیر مؤمنان! از آنچه سرور اوّلین و آخرین با تو درباره این ماه گفت، بیشتر بگو.

فرمود: باشد! شنیدم که برترینِ پیامبران و فرستادگان و فرشتگان مقرّب می‏فرمود: «همانا سَرور اوصیا، در سَرور ماه‏ها کشته می‏شود.»

گفتم: ای پیامبر خدا! سرور ماه‏ها، کدام است و سرور اوصیا کیست؟

فرمود: «امّا سرور ماه‏ها، ماه رمضان است و امّا سرور اوصیا، تویی، ای علی!»

گفتم: ای پیامیر خدا! آیا چنین خواهد شد؟

فرمود: آری، به پروردگارم سوگند! همانا نگون‏بخت‏ترینِ امّت من، برادرِ پی‏کننده ناقه ثمود، برمی‏خیزد و ضربتی بر فرق سرت می‏زند که محاسنت از خون آن، رنگین می‏شود.

پس مردم شروع به گریه و شیون کردند. و حضرت علی علیه‏السلام خطبه‏اش را به پایان برد و فرود آمد.

عظمت ماه شعبان

قال امام صادق (ع) :

                          هرکس سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و به روزه ماه رمضان وصل کند  

                          خداوندمتعال ثواب روزه دوماه پی در پی را برایش محسوب می کند .